Whiplash: waar of niet waar?
De meningen over whiplash letsel sterk uiteen. Onderstaand treft u een overzicht van de meest besproken stellingen, voorzien van commentaar.
Whiplash bestaat niet en zit tussen de oren
Whiplash is hetzelfde als zweepslag
Het is noodzakelijk direct na het ongeluk foto’s te laten maken
Het is nodig om direct na het ongeluk een MRI te laten maken
De MRI dient periodiek herhaalt te worden
(Neuro) psychologische behandeling na whiplash is nodig
Het is nodig om een halskraag te dragen na een whiplash
Pijnstillers slikken helpt bij de genezing
Chronische whiplash heeft diepe impact op het verdere leven
Het dragen van een gordel voorkomt whiplash
Slachtoffers van een whiplash gebruiken hun letsel voor geldelijk gewin
Meer begrip voor whiplash letsel zou het leven van slachtoffers kunnen vereenvoudigen
Whiplash bestaat niet en zit tussen de oren
Deze veel gehoorde uitspraak is absoluut niet waar. Veelal wordt de uitspraak gedaan door een gebrek aan kennis over dit veel voorkomende letsel. Een whiplash is een abrupte en snelle beweging van het hoofd ten opzichte van de romp, als gevolg van een aanrijding, een val of een ongeluk tijdens het sporten. Deze enorme impact heeft lichamelijk letsel tot gevolg en is net als het verstuiken van een pols of enkel bijzonder pijnlijk voor het slachtoffer. Dit betekent dat whiplash wel degelijk bestaat. Het is echter wel zo dat de lichamelijke klachten door onbegrip, of het moeilijk kunnen accepteren van het letsel tot psychische klachten kunnen leiden. Hierdoor kunnen de klachten onbewust in stand gehouden worden of zelfs verergeren. Wordt de nadruk door artsen en specialisten alleen gelegd op lichamelijke klachten, dan resulteert dit vaak in een kortdurend herstel en blijvende klachten. Indien alleen gekeken wordt naar de psychische impact van het letsel dan wordt lichamelijk herstel belemmerd. Het is dus van groot belang om zowel de lichamelijke als emotionele impact van een whiplash niet van elkaar los te koppelen. Uitingen van angst, veelvuldig huilen en doorlopende geïrriteerdheid (psyche) kunnen het gevolg zijn van een hersenkneuzing (lichaam).
Whiplash is hetzelfde als zweepslag
Absoluut niet waar. alhoewel de term ‘whip’ in het Engels refereert naar een zweep en ‘lash’ slaan betekent, is een whiplash niet hetzelfde als een zweepslag. In medische termen wordt een zweepslag gebruikt voor een verrekking of scheur in de nekspieren. Bij een whiplash spelen ook andere factoren mee. In het meest gunstige geval is er daadwerkelijk alleen sprake van een verrekking van de nekspieren, welke gepaard gaat met aanhoudende pijn, die zelfs maandenlang kan duren. De aanhoudende pijn wordt veroorzaakt door het feit dat de nek altijd in beweging is en nauwelijks kan worden ontzien, het zorgt immers voor het evenwicht en dient altijd rechtop gehouden te worden. Dit in grote tegenstelling tot een spier in arm of been, die gefixeerd en volledig rustig gehouden kan worden. Naast de spieraandoening in de nek kan er ook sprake zijn van beschadigingen aan de tussenwervelschijven, aan de weke delen op cellulair niveau of licht hersenletsel. Dit betekent dat een slachtoffer nooit behandeld mag worden alsof er slechts sprake is van een zweepslag in de nek!
Een whiplash veroorzaakt schade aan de zenuwen in het bovenste deel van het ruggenmerg en de hersenen
Hier kan geen eenduidig antwoord op gegeven worden, omdat het gedeeltelijk wel, maar ook niet waar is. Over deze stelling lopen de meningen dan ook nogal uiteen. Neurologische onderzoeken laten inderdaad concentratie- en geheugenproblemen zien als gevolg van een whiplash, maar deze verschillen in niveau van stoornissen die te zien zijn bij neurologische patiënten. Het is algemeen bekend dat zowel pijn als depressiviteit een grote impact kunnen hebben op het concentratievermogen en het geheugen. Dit alles is van grote invloed op dagelijkse zaken zoals lezen, rekenen, tv kijken of het volgen van een simpel gesprek. Alleen onder volledige ontspanning kan eventueel lichte schade die is ontstaan aan de zenuwen in het bovenste deel van het ruggenmerg binnen 6-8 weken herstellen. Helaas ontbreekt het in deze tijd vaak aan de rust en mogelijkheid om optimaal te kunnen ontspannen.
Door de verstrekking en plotselinge kracht bij een aanrijding van achteren worden krachten uitgeoefend op de hersenstam die mogelijk beschadigingen kunnen veroorzaken. Deze beschadigingen vinden plaats in de cellen, doordat deze de onderlinge connectie met andere cellen verliezen. Omdat dit niet op foto’s is vast te leggen, is deze beschadiging echter niet te bewijzen en wordt whiplash door velen gezien als een aandoening die tussen de oren zit.
Het is noodzakelijk direct na het ongeluk foto’s te laten maken
Absoluut waar! Het is een must om bij nekklachten na een ongeval direct röntgenfoto’s te laten maken om zwaarder letsel en overige lichamelijke schade uit te kunnen sluiten. De gemaakte foto’s dienen bovendien als uitgangspunt voor de verdere medische behandeling en de opbouw van het medische dossier. Daarnaast worden röntgenfoto’s gebruikt als medisch bewijsmateriaal, indien er sprake is van schade dat door een ander is toegebracht, bijvoorbeeld bij een kop-staartbotsing.
Het is nodig om direct na het ongeluk een MRI te maken
Niet waar. Voor het stellen van een eerste diagnose zal een röntgenfoto volstaan. Een MRI is pas nodig indien er na twee maanden geen vooruitgang is geboekt in het genezingsproces of als de whiplash klachten verergeren. Op de MRI zullen eventuele beschadigingen en letsels die niet zichtbaar zijn op een röntgenfoto wel te zien zijn. Net als de röntgenfoto’s dient ook de MRI tevens om een medisch dossier op te bouwen voor het claimen van letselschade.
De MRI dient periodiek herhaald te worden
Dat is onder bepaalde omstandigheden waar, vooral als er sprake is van whiplash klachten die na twee jaar niet minder zijn geworden. Het is dan raadzaam om de MRI jaarlijks te herhalen, aangezien microscopisch letsel tot grotere gevolgschade kan leiden, zoals een nekhernia op niveau C5-C6. Gaat het alleen om klachten op spierniveau, dan mogen deze in geen geval twee jaar aanhouden. Blijvende klachten duiden dan ook op ernstiger letsel waarvoor een periodieke MRI scan noodzakelijk is, zodat een goede behandelwijze opgesteld kan worden en het slachtoffer niet onnodig pijn hoeft te lijden.
(Neuro) psychologische behandeling na whiplash is nodig
Helaas is dit in veel gevallen wel waar. Hoewel de klachten bij whiplash letsel vooral lichamelijk zijn, mogen de psychische klachten niet over het hoofd worden gezien. In een maatschappij waarbij verlangd wordt dat een ieder onder alle omstandigheden optimaal presteert wordt het slachtoffer vaak aangeraden om anders tegen het letsel aan te kijken en zich dusdanig op te stellen. Het slachtoffer is zich hiervan wel bewust, maar loopt daarbij tegen veel onbegrip op. Door zichzelf te zijn, en dus ook toe te geven aan alle emotionele gevolgen van de whiplash, zou het slachtoffer niet wellicht meer geaccepteerd worden door de maatschappij en de overheid. Dit maakt een (neuro) psychologische behandeling om goed met deze problematiek om te gaan dan ook noodzakelijk. Door het slachtoffer psychische begeleiding te geven kan hij of zij haar weg in de maatschappij en in het eigen leven vinden, ondanks pijn en klachten.
Het is nodig om een halskraag te dragen bij een whiplash
Medisch gezien blijkt het niet waar te zijn dat een halskraag gedragen moet worden bij een whiplash. Een halskraag of nekbrace is ontworpen als medisch hulpmiddel bij (ernstig) nekletsel om de nek te ondersteunen. De halskraag beperkt daarbij de drager om de nek te belasten en te bewegen. In goede gezondheid zullen de nekspieren echter verzwakken door het gebruik van een nekkraag, met pijn tot gevolg als de kraag weer wordt verwijderd. De halskraag is alleen noodzakelijk als er sprake is van aantoonbare wervelschade. Bij whiplash letsel is het beter de nek na een paar dagen volledige rust geleidelijk aan weer te gaan bewegen. Doe dit onder begeleiding van een fysiotherapeut. Ondanks deze gegevens gaan er steeds vaker stemmen op om de halskraag te herintroduceren onder strikte begeleiding van een specialist. Hiermee is de discussie in Nederland over het nut van een halskraag bij een whiplash weer aangewakkerd.
Pijnstillers slikken helpt bij de genezing van nekklachten
Dit is slechts ten dele waar: pijnstillers zijn immers gemaakt om pijn te onderdrukken. Het gevaar hiervan is dat de patiënt zijn nek overbelast zonder dit te voelen. Zodra de pijnstiller is uitgewerkt komt de pijn dubbel zo hard terug. De pijn zorgt er dan weer voor dat de patiënt opnieuw naar medicatie grijpt, waardoor hij in een vicieuze cirkel belandt van pijnbestrijding voor toegenomen pijn door het nemen van pijnstillers. Als gevolg hiervan zal steeds meer medicatie genomen moeten worden om hetzelfde pijnstillende effect te krijgen. Daarnaast bestaat het gevaar voor medicijnverslaving, alhoewel dit afhankelijk is van welke medicijnen genomen worden. Zo leeft bij veel mensen het idee dat morfine (valt onder de zogenaamde opiaten) verslavend zou werken. Dit is echter niet waar, wel is het zo dat deze pijnstiller stapsgewijs opgebouwd dient te worden. Pijnstillers kunnen echter wel degelijk helpen vooral als deze de eerste tijd na het ongeluk op vaste tijden ingenomen worden en voor een betere nachtrust zorgen. Overdag dienen pijnstillers vermeden te worden en moeten de activiteiten afgestemd worden op het eigen kunnen, zonder daarbij de pijngrens te overschrijden. Pijnstillers dienen zo snel als mogelijk afgebouwd en vervangen te worden door een uitgebalanceerd rust- en werkschema, zodat het lichaam alle tijd krijgt die het nodig heeft om te herstellen van de whiplash.
Chronische whiplash heeft diepe impact op het verdere leven
Hierover lopen de meningen nogal uiteen, waarbij sommige stellen dat het waar is, terwijl anderen ervan overtuigd zijn dat dit niet waar is. De groep die zegt dat dit niet waar baseert zich op mensen die hun leven mét een chronische whiplash weer op de rails krijgen, weer aan het werk gaan en alles als vanouds lijkt te zijn. Als argument wordt aangevoerd dat de impact minder ernstig was en geen gevolgen heeft voor het verdere leven. De groep die zegt dat deze stelling waar is beroept zich op het feit dat het slachtoffer weer aan het werk is en andere dingen onderneemt. Waarschijnlijk is echter dat dit komt doordat het van de maatschappij en de overheid geëist wordt. Hij zegt niets over de kwaliteit van het leven en de persoonlijke omstandigheden van het whiplash slachtoffer. Zaken die voorheen heel makkelijk leken te gaan, kunnen nu ineens levensgrote obstakels zijn, waaronder het sociale leven te lijden heeft.
Een succesvolle behandeling van whiplash letsel zorgt voor een drastische wijziging in de levensinstelling
Dit is absoluut waar. De persoonlijke acceptatie voor de veranderde levensomstandigheden en de flexibiliteit om zich hierbij aan te passen spelen een rol bij het genezingsproces, maar zijn niet van doorslaggevende aard. Iemand met een whiplash moet vanaf het moment dat het letsel is opgelopen zijn leven in tweeën verdelen: de medische kant, waarin een langzame hervatting van de werkzaamheden en het dagelijkse leven aangeraden wordt en die van de maatschappij in het algemeen en de overheid in het bijzonder, waarbij men verlangd dat het slachtoffer zo snel als mogelijk weer aan de slag gaat en het gewone leven weer oppakt. Dat deze rollen haaks op elkaar staan moge duidelijk zijn. In dit alles moet het slachtoffer zijn eigen weg zien te vinden om beide partijen tevreden te stellen en zichzelf vooral niet voorbij te lopen.
Het dragen van een gordel voorkomt whiplash
Helaas is dit niet waar. Immers, een whiplash is lang niet altijd het resultaat van een klassieke achterop aanrijding. Om dit antwoord te staven moet gekeken worden naar de historie van de invoering van het gebruik van een gordel. De gordel werd ingevoerd in 1959 en in hetzelfde jaar werd ineens de term whiplash bekend. Vanaf de invoering van de plicht voor het dragen van een gordel in 1975 (voor in de auto) was een groeiende toename te bemerken in het aantal whiplash letsels gecombineerd met de toename in schadeclaims ten gevolge van het opgelopen letsel. De toename nam vanaf de invoering van het dragen van een gordel achterin de auto, in 1990, een nog grotere vlucht en voorlopig lijkt er geen einde aan te komen aan het aantal slachtoffers van een whiplash, die bovendien een schadeclaim tegen de veroorzaker indienen. Alhoewel een gordel tegen ernstige letsels en in sommige gevallen ook de dood kan beschermen, kan deze whiplash letsel helaas niet voorkomen.
Slachtoffers van een whiplash gebruiken hun letsel voor geldelijk gewin
Niet alleen zijn voor de stelling geen bewijzen te vinden, het is bovendien te gek voor woorden om te denken dat mensen met whiplash letsel, hun klachten verzinnen alleen om geld op te kunnen strijken. Een whiplash treft namelijk ook mensen die hier geen schadevergoeding voor tegemoet kunnen zien, omdat naast rear-end en hoek botsingen ook andere oorzaken een whiplash tot gevolg kunnen hebben. Baby’s die bijvoorbeeld te hard heen en weer geschud worden kunnen het zogenaamde Shaken Baby Syndroom oplopen. De druk die een volwassen persoon uitoefent op de nek door het hoofd van de baby heen en weer te schudden heeft grote gevolgen en wordt door artsen gezien als een vorm van kindermishandeling. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de impact groot is als een voertuig van 1000 kilo of meer met een behoorlijk snelheid inrijdt op een andere auto en hierbij grote schade kan aanrichten aan het menselijk lichaam en in het bijzondere aan de nekspieren. Niet alleen baby’s kunnen geen geldelijk gewin halen uit een whiplash, ditzelfde geldt voor sporters en anderen die een whiplash oplopen, waarvoor geen schadevergoeding geclaimd kan worden.
Meer begrip voor whiplash letsel zou het leven van slachtoffers kunnen vereenvoudigen
Dit is volledig waar: niet alleen whiplash slachtoffers, maar ook andere mensen met nekklachten zouden er enorme baat bij hebben als zij met hun klachten serieus genomen worden. Momenteel lijkt het soms alsof vooral het belang van de betalende partij geldt, terwijl het slachtoffer en zijn/haar nekklachten er weinig toe doen. Eventuele problemen die op de langere termijn ontstaan zijn niet van belang en komen voor rekening van het slachtoffer of diens verzekering. Dat dit uiteindelijk leidt tot veel hogere (maatschappelijke) kosten wordt voor het gemak even vergeten. Belangrijk is dat het slachtoffer een eenmalige geldelijke schadevergoeding krijgt, de rest doet er dan niet meer toe. Door begrip te kweken voor de situatie van een slachtoffer en hierop in te spelen met goede begeleiding wordt niet alleen op kosten bespaard, maar zal de patiënt ook daadwerkelijk geholpen worden.